Podeszwa -podstawa dobrych butów
Obuwie jest to jeden z ważniejszych wynalazków w całej historii, który z pewnością przyczynił się do ekspansji gatunku ludzkiego. Dzięki butom wyposażonym w chroniącą stopę podeszwę mogliśmy szybciej i efektywniej poruszać się, nie narażając stóp na zranienie. Z pewnością obuwie pozwoliło nam pokonywać duże odległości i bez obaw transportować na swoich barkach większe ciężary.
Jeżeli chcielibyśmy lepiej zrozumieć jak doniosły był to wynalazek, spróbujmy wyobrazić sobie sytuację, kiedy musimy przebiec kilometr, niosąc dziesięciokilogramowy plecak. Nasza trasa prowadzi po leśnej polanie, następnie wśród ciasno ustawionych drzew, a ostatnie dwieście metrów prowadzi po kamienistej plaży. Dopiero na końcu trasy trafimy do naszego, bezpiecznego obozowiska. Dodatkowo wyobraźmy sobie, że jesteśmy ścigani przez członków konkurującego plemienia. Jeżeli biegniemy na boso, a nasi przeciwnicy w obuwiu wyposażonym w solidną podeszwę, łatwo wyobrazić sobie rezultat takiego pościgu. Nawet jeżeli jakimś cudem udałoby nam się uciec, prawdopodobnie nasze poranione stopy wyłączyłyby nas z aktywnego życia na wiele tygodni. Oczywiście to tylko jeden z możliwych scenariuszy. Z pewnością wojownicy posiadający obuwie mieli przewagę nad mniej zaawansowanymi ludami, a nastawieni na nomadyczny tryb życia przodkowie mogli szybciej eksplorować większe tereny. Nawet dzisiaj plemiona Amazonii na co dzień obywające się bez butów chętnie ubierają gumiaki, wybierając się do dżungli. Przykładem może być względnie odizolowane od cywilizacji plemię Yanomami, tamtejsi mężczyźni rezygnują z tradycji i często można zobaczyć ich w charakterystycznych gumowych butach.
Najważniejsza funkcja obuwia to ochrona stopy, dlatego podstawą dobrych butów jest odpowiednia podeszwa, tak jest dzisiaj i tak było kiedyś.
Pierwsze buty, jakie udało się znaleźć należą do Oetziego, człowieka lodu, którego odkryto w 1991 roku w Alpach. Zamrożone w lodowcu ciało zachowało się w doskonałym stanie, co pozwoliło naukowcom dokonać szeregu ciekawych odkryć. Między innymi udało się odtworzyć używane przez niego obuwie. Buty Oetziego składały się z solidnej podeszwy wykonanej z niedźwiedziej skóry, a sama konstrukcja była zrobiona ze sznurowej siatki, wypełnionej sianem. To właśnie dzięki temu odkryciu zyskaliśmy pewność, że obuwie jest znane ludzkości co najmniej od pięciu tysięcy lat. Dodatkowo badania antropologiczne kośćca wskazują, że buty mogą nam towarzyszyć o wiele dłużej, nawet od czterdziestu tysięcy lat.
Od tego czasu buty przeszły szereg metamorfoz. Wygląd buta zmieniał się w zależności od aktualnej mody, klimatu oraz funkcji. Natomiast podeszwa miała z reguły znaczenie praktyczne. Podobnie jak za czasów neolitu powinna chronić stopę przed zranieniem i ułatwić poruszanie się. Doczekaliśmy się butów wzbogaconych o szereg amortyzacji, sprężystych wzmocnień, które pozwalają szybciej biegać, wyżej skakać. Z drugiej strony coraz większą popularnością cieszą się buty typu Vibram z charakterystyczną palczastą podeszwą, która w minimalnym stopniu izoluje nas od podłoża.
Oczywiście nadal są w modzie podeszwy skórzane, cenione zwłaszcza w eleganckich typach obuwia. Poza tym ciągle powstają buty z podeszwą wykonaną z takich naturalnych materiałów jak drewno, czy korek. Jednak wraz z rozwojem technologicznym podstawę butów zaczęły zastępować guma i z czasem różne rodzaje tworzyw sztucznych.
Dzięki postępowi w przemyśle chemicznym do powszechnego użytku zaczęły wchodzić takie tworzywa jak poliuretan, polichlorek winylu oraz kopolimer etylenu i octanu winylu, czyli popularna pianka EVA. Podeszwy wykonane z powyższych tworzyw nie tylko obniżały koszt produkcji, ale także umożliwiały produkowanie niezwykle wytrzymałych, bardzo lekkich podeszew.
Interesującą, współczesną innowacją jest tworzywo TPR. Kiedy zechcemy rozszyfrować niewiele mówiący akronim, musimy posłużyć się językiem angielskim. TPR to Thermo Plastic Rubber, czyli guma termoplastyczna. Tworzywo nie tylko charakteryzuje się niezwykłą odpornością i wytrzymałością, ale także nie ślizga się na zamarzniętych powierzchniach. Podeszwa wykonana z tworzywa TPR nadaje się do wielu zadań. Z powodzeniem stosuje się je w obuwiu codziennym, ale także stanowi idealne rozwiązanie do uprawiania wybranych sportów. Jednym z przykładów jego powszechnego wykorzystania są popularne halówki. Od tego obuwia wymaga się zarówno wytrzymałości, jak i doskonałej przyczepności do podłoża. Z tego właśnie powodu firma American Club użyła go do produkcji swoich butów. W modelach: AMERICAN CLUB DOG-10 i AMERICAN CLUB DOG-11 użyto podeszwy wykonanej z TPR, dzięki czemu obuwie doskonale sprawdza się podczas rywalizacji sportowej.
Oczywiście można zadać pytanie, jakie czekają nas kolejne odkrycia, co jeszcze można zmienić w konstrukcji buta i czegoś na pozór tak prostego, jak podeszwa. Jak widać do dziś przeszliśmy daleką drogę, od prymitywnej podeszwy z niedźwiedziej skóry, po lekkie tworzywa typu EVA czy TPR. Możemy spodziewać się, że buty przyszłości prawdopodobnie będą coraz bardziej zmierzały do odtworzenia wrażenia chodzenia na boso, jednocześnie jeszcze skuteczniej chroniąc nasze stopy. Niewykluczone, że technologia przyszłości pozwoli nam wprowadzić dodatkowe modyfikacje, które w znaczny sposób zwiększą nasze możliwości fizyczne. Zapewne na te i wiele innych pytań znajdziemy odpowiedź już w najbliższej dekadzie.